Lífeyrissjóðurinn minn

Á Íslandi er skyldubundið samtryggingarkerfi. Samkvæmt því eiga allir launamenn og þeir sem stunda sjálfstæðan atvinnurekstur frá 16 til 70 ára aldurs að greiða iðgjald í lífeyrissjóð sem nemur 4% af heildarlaunum.

Launagreiðandi þinn greiðir að lágmarki á móti þér 11,5% af heildarlaunum þínum. 

Sjóðfélagar teljast allir þeir einstaklingar sem greiða eða hafa greitt iðgjald til viðkomandi lífeyrissjóðs.

Tilgangur lífeyrissjóða er að tryggja sjóðfélögum sínum ellilífeyri til æviloka auk þess að verja þá og fjölskyldur þeirra fyrir tekjumissi vegna örorku (örorku- og barnalífeyrir) og andláts (maka- og barnalífeyrir).

Samkvæmt lögum sem taka gildi 1.1.2023 ber að greiða að lágmarki 15,5% í lífeyrissjóð (4% + 11,5%).

Þeir sem taka laun samkvæmt kjarasamningum ASÍ og SA eiga val um að 3,5% fari í tilgreinda séreign.

Að auki kjósa margir að greiða í viðbótarlífeyrissparnað 2% eða 4% og fá þá 2% framlag frá atvinnurekanda.

Aðild að lífeyrissjóði fer eftir viðkomandi kjarasamningi og/eða sérlögum ef við á. Ef kjarasamningur þinn tekur ekki til viðkomandi starfssviðs eða ef ráðningarsamningur þinn er ekki byggður á kjarasamningi getur þú valið þér lífeyrissjóð eftir því sem reglur einstakra sjóða leyfa.

Reglur einstakra lífeyrissjóða leyfa ekki aðild hvers sem er. Þannig er því til dæmis varið með lífeyrissjóði opinberra starfsmanna.

Hér getur þú séð alla sjóðina sem í boði eru.

• Ellilífeyrir til æviloka.
• Örorku- og barnalífeyrir ef sjóðfélagi missir starfsgetu og verður fyrir sannanlegum tekjumissi vegna veikinda eða slyss.
• Maka- og barnalífeyrir er greiddur til maka og barna við fráfall sjóðfélaga.
• Möguleiki á hagstæðum lánum.

Já, samkvæmt lögum er öllum launamönnum og þeim sem stunda sjálfstæðan atvinnurekstur skylt að tryggja sér lífeyrisréttindi með aðild að lífeyrissjóði. Skylduaðildin varir frá sextán ára aldri til sjötugs.

Kynntu þér strax hvernig réttindi byggjast upp í lífeyrissjóðnum þínum. Hvernig byggjast lífeyrisréttindi þín upp og hver verða þau við starfslok? Hvaða örorkulífeyri færðu greiddan ef þú verður óvinnufær vegna slyss eða sjúkdóms? Hvaða lífeyrir verður greiddur til þinna nánustu ef þú fellur frá?

Hafðu samband við lífeyrissjóðinn þinn og kannaðu málið.

Flestir lífeyrissjóðir eru einnig með heimasíðu þar sem lesa má um hvaða réttindi þeir veita.

Ríkisskattstjóri hefur eftirlit með því að lífeyrisiðgjald sé greitt með því að bera upplýsingar frá lífeyrissjóðunum um innborguð iðgjöld saman við upplýsingar um greiðslur til lífeyrissjóða sem fram koma í skattframtali launamanna og sjálfstæðra atvinnurekenda.

Lífeyrissjóðirnir senda hverjum sjóðfélaga yfirlit yfir þær iðgjaldagreiðslur sem hafa borist vegna hans. Heimilt er að skila yfirlitum í rafrænu formi, óski sjóðfélagi eftir því.

Sjóðfélagar eiga að fylgjast með því að tilskilin iðgjöld séu greidd af launum þeirra. Til þess að iðgjöld launamanns njóti ábyrgðar Ábyrgðarsjóðs launa við gjaldþrot verða launamenn að ganga úr skugga um skil launagreiðandans til lífeyrissjóðsins innan 60 daga frá dagsetningu yfirlitsins.

Ef upplýsingar um iðgjöld vantar á yfirlitið er mikilvægt að það sé tilkynnt sjóðnum með framlagningu launaseðla innan 60 daga.

Lífeyrisréttindi grundvallast aðeins á iðgjöldum sem fást greidd.

Lífeyrissjóðurinn sendir þér yfirlit um iðgjaldagreiðslur tvisvar á ári. Berðu yfirlitið saman við launaseðla. Vanti greiðslur skaltu hafa samband við launagreiðanda og óska eftir skýringum eða hafa samband við lífeyrissjóðinn og óska eftir að sjóðurinn innheimti vangoldin iðgjöld. Lífeyrisréttindi grundvallast á iðgjöldum sem fást greidd.

Flestir lífeyrissjóðir bjóða sjóðfélögum einnig aðgang að sjóðfélagavef með upplýsingum um iðgjaldagreiðslur og réttindum. Innskráning er með rafrænum skilríkjum eða íslykli. 

Mættu á ársfundi og fylgstu með rekstri og afkomu sjóðsins. Þetta eru mikilvæg réttindi og það þarf að líta eftir þeim eins og öðrum eignum. Sumir lífeyrissjóðir bjóða sjóðfélögum sínum einnig að sækja námskeið um lífeyrismál. Það getur verið mjög gagnlegt að sækja slík námskeið til að fræðast um lífeyrismálin og vera þannig betur í stakk búinn til að meta hvort réttindin séu nægjanleg.

Réttindi glatast ekki þótt yfirlit yfir greiðslur tapist. Þú getur séð réttindi þín hjá lífeyrissjóðum á mínum síðum eða sjóðafélagavef hvers lífeyrissjóðs. Innskráning er með rafrænum skilríkjum og í sumum tilfellum er hægt að nota íslykil sem hægt er að nálgast hjá Þjóðskrá www.skra.is 

Heildarréttindi þín hjá lífeyrissjóðum í samtryggingu getur þú séð með því að fara inn á Lífeyrisgáttina.

• Þú ferð inn á Lífeyrisgáttina með því að fara á heimasíðu hjá þínum lífeyrissjóði eða sjóði sem þú hefur einhvern tíma greitt til. Þú skráir þig inn á sjóðfélagavef/mínar síður með rafrænum skilríkjum.
• Þegar þú ert komin inn á sjóðfélagavefinn gefur þú leyfir fyrir því að ná í réttindi í öðrum sjóðum með því að haka við og samþykkja að náð sé í réttindi hjá öðrum sjóðum. 
• Þannig kemst þú í Lífeyrisgáttina sem og öðlast heildaryfirsýn um réttindi þín í samtryggingasjóðum.

Samkvæmt 4. mgr. 19. gr. laga nr. 129/1997 er heimilt að endurgreiða iðgjöld erlendra ríkisborgara við brottflutning frá Íslandi að því gefnu að það sé ekki bannað samkvæmt milliríkjasamningum sem Ísland er aðili að. 

Ísland er nú þegar með milliríkjasamninga við yfir þrjátíu ríki sem hér verða nefnd samningsríki. Samningsríkin eru Bandaríkin, Kanada og EES ríkin, auk Sviss þ.e. öll EFTA- og ESB ríkin.

• EFTA ríkin eru Ísland, Noregur, Liechtenstein og Sviss vegna aðildar sinnar að Vadus samningi við EFTA ríkin. 
• ESB ríkin eru Austurríki, Belgía, Búlgaría, Danmörk, Eistland, Finnland, Frakkland, Grikkland, Holland, Írland, Ítalía, Króatía, Kýpur (gríski hlutinn), Lettland, Litháen, Lúxemborg, Malta, Portúgal, Pólland, Rúmenía, Slóvakía, Slóvenía, Spánn, Svíþjóð, Tékkland. Ungverjaland, Þýskaland.

Sá sem er með ríkisborgararétt í samningsríki, getur ekki sótt um endurgreiðslu iðgjalda vegna brottflutnings frá Íslandi.
Ef einstaklingur er með ríkisfang í tveimur eða fleiri löndum er ekki heimilt að endurgreiða iðgjöld nema bæði eða öll ríkisföng séu utan samningsríkja.

Samningar á milli landa nánar á heimasíðu tr.is 

Sérreglur um breska ríkisborgara 

Sérreglur gilda um breska ríkisborgara sem voru með ríkisborgarrétt í samningsríki til 1. janúar 2021 þ.e. meðan Bretland var enn hluti af ESB. Heimilt er að endurgreiða iðgjöld vegna janúar 2021 og síðar, til breskra ríkisborgara sem flutt hafa til Íslands og hafið störf á Íslandi 1. janúar 2021 eða síðar.  

Sjá nánar í samningi vegna útgöngu Bretlands